به دنيای استراتژی خوش آمديد!!!

نسخه هشتم- بهاران 1402

سال ها ها قبل دوستی تماس گرفته بود و خواهان راهنمايي در مورد ورود به دنيای کار عملی در حوزه مديريت استراتژيک بود. مواردی را برای او نوشتم. اما به خاطر تماس های مشابه، بارها این نوشته را تکمیل کردم، تا روزآمد تر و کارآمدتر شود. اکنون باز هم نسخه ای جديدتر فراهم شده است و اينک نسخه ششم آن:

الف- ويژگی های حوزه مديريت استراتژيک:

مدیریت استراتژیک در جستجوی ایجاد موفقیت استراتژیک برای سازمان هاست، چه تجاری-خصوصی باشند چه عام المنفعه-غیردولتی و یا حاکمیتی-دولتی. می خواهد تصمیمات و تغییرات اخذ  و اجرا کند که تاثیر اساسی بگذارد بر نتایج کلیدی عملکرد.

رشته و حوزه ای بسیار جذاب است و بسيار وسيع و متنوع (هر شرکتی در دوره خاصی از دوره عمر خود است. در صنعتی با ويژگی های خاص خود فعاليت می کند و سيری تاريخی منحصر به فردی را طی کرده است …) اما

سهل و ممتنع است؛ وقتی به کتاب ها نگاه می کنی: روش های ساده که با آی کيو  هفتاد هم قابل انجام است و گام هايي پيش پا افتاده معرفی می شود اما وقتی به دنيای واقعی می روی اوضاع کاملا متفاوت است. شايد بتوان گفت که مدیریت استراتژيک ساده است اما آسان نيست.

اگر می خواهید وارد حوزه مدیریت استراتژیک شوید؛ بدانید که استراتژي های بسیاری در مرحله تدوين و يا اجرا ناکام می شوند بنابراین احتمال شکست بالاست. این حوزه همراه با ابهام است. یک نجار می تواند بعد از مدتی حاصل تلاش خود را ببیند اما نتايج کار مدیریت استراتژيک نه ملموس است و نه در کوتاه مدت قابل مشاهده.

بنابراين شما با کاری روبرو هستيد که هم سخت است. هم با احتمال بالایی درصد دچار شکست خواهيد شد. هم در صورت موفقيت ده درصدی نتايج ملموسش را حس نخواهيد کرد. اگر هم نتايجش ملموس باشد معلوم نيست که آيا به خاطر کار شمابوده است يا نه.

با توجه به این نکات، ويژگی های فردی که می خواهد وارد اين حوزه می شود به شرح زیر است:

1. پایداری و ایستادگی
2. دارای ظرفیت تحمل ابهام (ابهام پذیری)
3. اهل مطالعه و تعمق هم در زمينه استراتژی هم در زمينه اطلاعات زمینه ای (مانند روندها و رخدادهای اقتصاد و سیاست کلان)
4. در چهار مهارت های تفکر توانمندی خوبی داشته باشد و همزمان دارای قدرت تفکر خلاق (واگرا) و قدرت تحلیلی (همگرا) باشد.
5. در پنج مهارت های بین فردی یا مهارت ارتباطی توانمند باشد: مهارت مذاکره، مهارت ایجاد وفاق و متقاعدسازی (بازاریابی ایده و نه بازاریابی محصول)، و مهارت ارایه موثر (چه شفاهی و چه کتبی) و مهارت گوش دادن موثر و مهارت تصمیم گیری جمعی

نکته مهم: تسلط بر مهارت های چهارگانه تفکر و مهارت های پنج گانه بین فردی برای همه افراد بویژه مدیران میانی و ارشد لازم است اما برای استراتژيست ها، حیاتی است.

پس يا بايد اين ويژگی­ها را داشته باشيد يا توانا باشيد به صورت مصنوعی در خود ايجاد کنيد.

ب- مهارت های فکری

مهارت تفکر مهم است و متاسفانه مغفول.  این کتاب ها برای مهارت های تفکر پیشنهاد می شود. بخوانید و سپس تمرین کنید آنقدر که متوجه شوید کاملا دانش نظری تبدیل به توانمندی شده است، کتاب خواندن آغاز کسب مهارت است، شما باید توانمندی عملی داشته باشید و نه دانش نظری.

☑️ تفکر سیستمی:
کتاب پنجمین فرمان
کتاب پویایی شناسی سیستم ها (علینقی مشایخی)

☑️تفکر خلاق
101 تکنیک حل خلاق مسئله
[ژن] دي ان اي نوآور: تسلط بر پنج مهارت نوآوران مرزشكن

☑️تفکر استراتژیک
ذهن استراتژیست، ده اصل تفکر استراتژیک برای سطح فردی، سازمانی و ملی

☑️تفکر انتقادی:
اول فهرست خطاهای شناختی و فهرست مغالطه های منطقی را مرور کنید و سپس کتاب ها را بخوانید
فهرست خطاهای شناختی
فهرست مغالطات در ویکی پدیا را نیز نگاه کنید.

چالش های تصمیم گیری برای مدیران

مغالطه های پرکاربرد اثر ریچارد پل
مفهوم‌ها و ابزارهای تفکر نقادانه

هر کدام از این عناوین را که در اینترنت جستجو کنید، اطلاعات بیشتری خواهید یافت. امید که بکار آید.

ادامه ب- مهارت های رفتاری:

• مهارت مذاکره؛ کتاب فنون مذاکره محمدرضا شعبانعلی و همچنین سایت متمم
• مهارت متقاعدسازی و ایجاد اجماع: کتاب 53 اصل متقاعدسازی دیگران
• مهارت گوش دادن موثر؛ سایت متمم
• مهارت ارایه موثر (ارایه شفاهی و کتبی)؛ کتاب ایده عالی مستدام و سایت متمم
• مهارت تصمیم گیری جمعی؛ کتاب جدال ثمربخش تیمهای مدیریتی (راهنمای تصمیم‌گیری گروهی)

ج- اما در مورد مطالعه:

در مورد منابع تخصصی مديريت استراتژيک به ترتيب بايد منابع زير را در حوزه استراتژی و تصميم گيری بخوانید:

سیر مطالعاتی برای تسلط بر حوزه مدیریت استراتژیک به شرح زیر پیشنهاد می گردد/همه یا تالیفی هستند یا ترجمه فارسی آن ها با جستجوی نام آن ها در اینترنت قابل یافتن است.

• ذهن استراتژیست، انتشارات آریاناقلم [برای تسلط بر مهارت تفکر استراتژیک]
• هنر رقصیدن با استراتژی، انتشارات آریاناقلم
• جنگل استراتژی، هنری مينتزبرگ (برای شناخت پارادايم ها و مکاتب در مديريت استراتژيک البته کتاب روانی نیست و ترجمه سلیسی ندارد)
• استراتژی، فرآیند محتوا زمینه دو جلد، باب دوویت و ران مییر [کتابی گرانسنگ برای درک حوزه های چالش برانگیز استراتژی]
• چالش های تصمیم گیری برای مدیران، ترجمه علی سرزعیم [برای درک شناخت علوم شناختی و رفتاری در مدیریت استراتژیک]
• جاری سازی استراتژی، انتشارات آریانا [برای درک چگونگی تبدیل تصمیمات استراتژیک به تغییرات استراتژیک پل زدن از ایده/تصمیم به اجرا/نتایج/دستاورد]
• شناخت مایکل پورتر: راهنمایی اساسی برای درک مفاهیم رقابت و استراتژی [در صورت تمایل به کار کردن در حوزه کسب وکار و شرکت های تجاری خصوصی این توصیه می شود]
• کنترل و پایش استراتژی (انتشارات آریاناقلم)
• جعبه ابزار استراتژی (انتشارات آریاناقلم)
• کتاب برايسون‌، جان‌ ام‌،(1988)، برنامه‌ريزي‌ استراتژيك‌ براي‌ سازمانهاي‌ دولتي‌ و غيرانتقاعي‌، ترجمة‌ عباس‌ منوريان‌، 1372، سازمان‌ مديريت‌ دولتي‌. [در صورتی که تمایل به برنامه ریزی استراتژیک در سازمان های دولتی و یا مردم نهاد دارید]
• کتاب استراتزی خوب استراتژی بد و اگر کتاب Crux دسترسی دارید به جای استراتژی خوب/بد، آن را بخوانید
• جزوات حقیر تدریس شده در دانشگاه های صنعتی شریف که در کانال تگرامی شبکه استراتژیست و سایت شخصی ام گذاشته ام. گر بجویید می یابید.

با توجه به تعدد منابع و دیدگاه ها پيشنهاد می­کنم برای خودتان يک برنامه بلندمدت تنظيم کنید و با حوصله و دقت بخوانید، خلاصه کنید و حداقل هر کتاب را سه بار مرور کنید که يادتان نرود.

د- تجربه عملی

همزمان با مطالعه در پروژه­های استراتژی هم کار کنید تا برخی مطالب را از نزديک لمس کنید. هر چقدر که ورود به حوزه استراتژی بدون کتاب خوانی بی فایده است بدون تجربه عملی هم همین طور. این دو فاکتور در هر ضرب می شوند و هر کدام که صفر شود حاصلصرب صفر است. حتی اگه شده به صورت کارآموز رایگان وارد پروژه ها و شرکت ها شوید. کار سختی است اما شما می توانید.

هـ – نمونه خوانی و مورد پژوهی

مطالعه، بررسی و خواندن نمونه ها (Case) فراموش نشود. منظورم از مرور نمونه ها دو چيز است:

• نمونه پروژه های برنامه ريزی استراتژيک
• داستان موفقيت استراتژيک شرکت ها و محصولات و صنايع و تحليل آن ها (به عنوان مثال از در مورد موفقيت استراتژيک گوگل، آمازون، زارا، تویوتا و … تحقيق کنيد!)

ح- جعبه ابزار پر و پيمان

توانمندی شما وابسته به جعبه ابزار کاربردی است که در اختيار داريد. اگر خيلی به تئوری ها و مفاهيم استراتژي مسلط باشيد اما جعبه ابزار کاربردی آن را نداشته باشيد موفق نخواهيد بود. شرکت ها از شما يک متدولوژی ساخت يافته و اجرايي می خواهند. مثل قديمی زير را يکبار ديگر تکرار و تاکيد می کنم، اگر در جعبه ابزار خود فقط چکش داشته باشيد تمام مشکلات را ميخ خواهيد ديد. برای آشنايي با ابزارهای مختلف تصميم گيری و استراتژی، این سايت پيشنهاد می شود. و کتاب جعبه ابزار استراتژی (انتشارات آریانا) را هم که قبلا پیشنهاد داده بودم

ط- استاد کارها

بسياری از رموز کارشناسی و مشاوره مديريت استراتژيک به صورت دانش ضمنی و نانوشته است و بهترين روش ها، روش يادگيری استاد شاگردی و سينه به سينه است. پس بگرديد ببينيد می توانيد افراد کار کرده در اين زمينه را بيابيد و از آن ها فرا بگيريد.

ی- اما بند آخر، داشتن یک تصویر جامع از مدیریت استراتژیک از صفر تا صد. 

برای این بند آخر می توانید به متامدل دیاموند و کتاب ها و مستدات تکمیلی اش مراجعه کنید.(لینک مشاهده متامدل دیاموند و تمام فایل های پشتیبان)

این متامدل کمک می کند که نگاهی فراگیر به مدیریت استراتژیک داشته باشید.