می دانیم که در دنیای مدیریت استراتژیک رویکردهای مختلفی وجود دارد برای تدوین استراتژی.

همین اول یک نکته را یادآوری کنم که یک اشتباه رایج این است که فکر می کنند مکاتب ده گانه ای که مینتزبرگ در کتاب خود بیان کرده، رویکردهای برنامه ریزی استراتژيک است. این اشتباه است. آنچه مینتزبرگ در آن کتاب گفته رویکردهای عالمان و اندیشمندان و محققان و نظریه پردازان به مدیریت استراتژيک بوده است مثلا گفته برخی مدیریت استراتژيک را یک فرایند تحلیلی می بینند و از آن زاویه در مورد آن قلم فرسایی کرده اند و برخی از زاویه قدرت و سیاست به مدیریت استراتژيک نگریسته اند. لذا برخی ساده دلانه فکر می کنند که مینتزبرگ 10 روش یا رویکرد برنامه ریزی استراتژيک را معرفی کرده است و خام دلانه می پرسند که از بین این رویکردها، کدام را برای سازمان خود برگزینیم؟؟!!

اما از نظر بنده به عنوان کسی که 10 سال از عمرش را به عنوان محقق، معلم و مشاور مدیریت استراتژيک صرف کرده است. رویکردهای کاربردی برنامه ریزی استراتژيک به شرح زیر است:

1. رویکرد تناسب استراتژيک (یا همان SWOT)

2. رویکرد اقیانوس آبی

3. رویکرد مدیریت پرتفولیو

4. رویکرد مبتنی بر عوامل کلیدی موفقیت

5. رویکرد مبتنی بر منابع

6. رویکرد مدیریت موضوعات استراتژيک

7. رویکرد موقعیت یابی (کشف، خلق و حفظ موقعیت رقابتی)

8. رویکرد قواعد ساده

9. رویکرد فرصت – منفعت (تشخیص، تامین، تخصیص)

10. رویکرد قابلیت های پویا

11. رویکرد استراتژی به مثابه انقلاب

12. و …

ممکن است کسی بپرسد که وقتی می خواهیم برای یک سازمان برنامه ریزی استراتژيک کنیم از کجا می فهمیم که باید کدام رویکرد را برگزینیم:

جواب: این سوال بسیار سخت است و شاید راحت ترین جواب این باشد که بر اساس خبرگی و شهود کارشناسان مجرب برنامه ریزی استراتژيک.

اما اگر بخواهیم ذهن کارشناسان را بکاویم و بگوییم که چه در ذهن آن ها می گذرد می توان به چندین معیار و راهنما رسید.

مثلاً:

اگر سازمان شما برای اولین بار است که برنامه ریزی استراتژيک می کند به شدت پیشنهاد می شود که از رویکرد تناسب استراتژيک پی روی کنید.

اگر سازمان شما چشم اندازی متهورانه را برگزیده است و در ضمن شما در بازار آزادی درجه استراتژيک بالایی دارید پیشنهاد می شود که از اقیانوس آبی و استراتژی به مثابه انقلاب استفاده کنید.

اگر سازمان شما با این مساله روبرو است که می خواهد از بین محصولات، کسب وکارها و یا بازارها تعداد محدودی را برگزیند رویکرد پرتفولیو پیشنهاد می شود

اگر قواعد رقابت و صنعت کاملا مشخص است و برای موفقیت باید آن عوامل را تامین کرد، رویکرد عوامل کلیدی موفقیت پیشنهاد می شود

اگر در یک سازمان دولتی هستید احتمالا مدل موضوعات استراتژيک و مدل تناسب استراتژيک مناسب کار شما است.

اگر در صنعتی هستید که ساختار صنعت و نیروهای رقابتی بر کار شما موثرند و شما می خواهید جایگاه خوبی در یک صنعت جا افتاده داشته باشید، آنگاه موقعیت یابی را به شما پیشنهاد می کنم.

اگر سازمان شما دارای سابقه بیش از 5 سال فعالیت و دارای تنوع منابع ملموس و ناملموس مختلف است پیشنهاد استفاده از رویکرد مبتنی بر منابع را دارم

اگر می خواهید رویکردی کارآفرینانه داشته باشید و یک کسب و کار جدیدی را از صفر یا در کنار دیگر کسب وکارها راه اندازی کنید، رویکرد فرصت-منفعت پیشنهاد می شود.

رویکرد قواعد ساده و قابلیت های پویا را به کسی پیشنهاد نمی کنم.

می دانم که هنوز نتوانسته ام به درستی و تمامیت پاسخ سوال مطرح شده را بدهم. اما این فعلا ابتدای راه است.