دوستی ايميل زده بود و پرسيده بود که:

سلام من دانشجوي ارشد mba پيام نور … هستم – كارمند برق منطقه اي …. و ليسانس الكترونيك. با تشكر از سايت پربار شما و …. (اين جاهاش رو حذف کردم)

اگر امكان دارد مي خواستم از شما درخواستي داشته باشم: لطفا اسم پايان نامه اي  مرتبط كه جالب و به روز باشد به من بدهيد كه ترم بعد جهت پايان نامه استفاده نمايمم.

لطفا مرا راهنمايي فرماييد. با تشكر

اول وسوسه شدم که چند تا موضوع بهش بدم اما بعدا به اين نتيجه رسيدم که ممکنه راهنمايي من منجر به گمراهی اش شود. چون به نظرم رسيد که سوالش اشتباهه. بنابراين مطلب زير رو نوشتم تا برای تمام کسانی که در حال، آينده نزديک يا آينده دور می خواهند پايان نامه،رساله، پروژه پايان تحصيل يا تز بردارند به دردشون بخوره.

طبق تئوری تجويزی تصميم گيری مبتنی بر تفکر ارزش مدار اول بايد شما اهداف و ارزش هاتون برای حل هر مساله ای مشخص کنيد. به نظر من اهداف و ارزش های بالقوه در زمينه حل اين مساله نُه مورد هستند:

افزايش ارزش افزوده

در تحقيق بسيار مهم است که شما يک مساله را حل کنيد و نه يک مساله نما. بسياری از تحقيقات را ديده ام که روش های آماری پيچيده استفاده کرده اند اما در نتيجه هيچ مساله نظری يا عملی را جل نکرده اند. ايجاد ارزش افزوده از طريق حل يک مساله واقعی يکی از مهم ترين اهداف يک تحقيق اصيل است.

افزايش توانايي حرفه ای برای کار کردن (مشاوره و طراحی) در آن زمينه

يکی از اهداف می تواند اين باشد بعد از انجام تز بتوانيد در آن زمينه به کار مشغول شويد. به عنوان مثال در شرکت نفت کار می کنيد و تز شما می تواند اين باشد: بررسی مسايل حقوقی تامين مالی در پروژه های نفتی. خُب اگر اين پروژه را برداريد و در آينده در اين زمينه برای شما امکان شغلی راحت تر به دست می آيد. فقط بايد حواستان باشد که اگر اين هدف را برگزيديد جايگاه شغلی مورد هدف شما ارزشمند و زياد باشد و گرنه ممکن است کاری بکنيد که ارزش زيادی دارد اما بسيار کم مصرف است.

افزايش امکان ارايه مقاله علمی پژوهشی از نتايج رساله

اگر به فکر ادامه تحصيل در دوره دکتری هستيد حتما به مقاله علمی پژوهشی فکر کنيد. بنابراين تزی که برمی داريد نبايد از روش های کيفی و غير آماری استفاده کنيد.

افزايش امکان تبديل رساله به کتاب

اين هدف هم در صورتی معنادار است که شما در رشته جديد التاسيس هستيد که نيازمند کتب مرجع درسی تکست می باشد. اگر در اين رشته هستيد می توانيد اين هدف را برگزينيد.

افزايش امکان ارايه دروس تخصصی در دوره های تحصيلات تکميلی

در برخی از رشته ها، ما استاد تخصصی نداريم در صورتی که شما در اين زمينه تز دکتري خود را تعريف کنيد امکان هيات علمی شدن يا امکان تدريس پاره وقت شما را افزايش می دهد.

افزايش گسترش شبکه ارتباطی با استادان و صاحبنظران مورد نظر

يکی ديگر از اهداف توسعه سرمايه ارتباطی شما است. برخی از تزها اين امکان را به شما می دهد که با برخی از استادان و صاحبنظران تماس برقرار کنيد.

کاهش درد سر دسترسی به داده های لازم برای انجام تز

يکی از نکات مهمی که بايد در انتخاب تز رعايت شود امکان دسترسی آسان به داده های تحقيق است. اين پارامتر به نظر من غير جبرانی است يعنی اگر بايد حتما در اين مورد بررسی کنيد آيا داده ها در دسترس هستند يا خير؟

کاهش زمان شروع تا پايان تز

حتما بايد بررسی کنيد که ببينيد آيا تز در زمان مقرر و محدود شما قابل جمع شدن هست يا خير؟

کاهش تاثير عدم قطعيت های کليدی بر روند انجام تز

يکی از مواردی که حتما بايد بررسی کنيد. موارد ايجاد کننده عدم قطعيت در تز شما است چند وقت پيش يکی از دانشجويان دکتری علامه تماس گرفته و می گفت که روش تحقيق اش بر اساس گروندد تئوری است ولی استادان فسيلش نمی فهمند اين بابا چی می گه. البته اين به سطح ريسک پذيری شما دارد. من خودم به خاطر ريسک گريزی بالايم از خير برخی تزهای گذشته ام.

يا ممکن است شما تحقيق را در يک سازمان با پشتيبانی مدير عامل آن سازمان که پسرخاله شما است شروع کنيد اما بعد از مدتی مدير عامل عوض شود. آنگاه …

الگوريتم انتخاب موضوع تز، پايان نامه و رساله:

بنابراين من اگر بخواهم حرف هايم را شبيه به يک الگوريتم کنم. اين گونه می نويسم:

گام اول تعيين يا تعديل يک موضوع تحقيق است. بعد به ترتيب اين سوالات را از خود می پرسيم:

سوال اول: آيا تحقيق من يک مساله است يا يک مسال نما؟ به عبارتی بعد از انجام تحقيق من ارزش افزوده ای دارم يا فقط يک به ظاهر تحقيق با رعايت تمام ويژگی های صوری تحقيق را انجام داده ام. اگر آری سوال دوم اگر نه مساله/موضوع ديگری بيابم.

سوال دوم: آيا برای انجام تحقيق دسترسی به داده ها و ورودی های تحقيق را دارم؟ اگر آری سوال سه و اگر نه موضوع ديگری بيابم.

سوال سوم: آيا توان اين را دارم که در زمان مورد نظر تحقيق را به پايان ببرم؟ اگر آری سوال بعد و اگر نه موضوع ديگری بيابم يا موضوع را تعديل کنم.

سوال چهارم: آيا امکان چاپ يک يا دو مقاله علمی پژوهشی از اين تحقيق وجود دارد؟ اگر آری سوال بعد و اگر نه موضوع ديگری بيابم يا موضوع را تعديل کنم.

سوال پنجم: آيا تاب تحمل عدم قطعيت های کليدی اين تحقيق را دارم؟ اگر آری سوال بعد و اگر نه موضوع ديگری بيابم يا موضوع را تعديل کنم.

سوال ششم: آيا انجام اين تز مرا در دسترسی به اهداف حرفه ای – علمی ام (مانند چاپ کتاب، توسعه شبکه ارتباطی، ارايه دروس تخصصی و …) ياری می دهد؟ اگر آری سوال بعد و اگر نه موضوع ديگری بيابم يا موضوع را تعديل کنم.

البته به جز اهداف غير جبرانی (مانند دسترسی به داده ها) در مورد اهداف جبرانی ممکن است دست به معاوضه هم تراز يا طاق زدن بپردازيم که من آن را در کارگاه های مهندسی تصميم ام می گويم و اين جا مجالی برای آن نيست.

همانگونه که می بينيد موضوع تازه و نو بودن تحقيق در مدل ذهنی من اصلا جايگاهی ندارد و به نوعی به دوستی که اين سوال را پرسيده است می گويم که معيار نو بودن يا تازه بودن تحقيق خوب نيست. حداقل اين که موضوعات نو و تازه زمان پروژه را به سه دليل بالا می برند.

• طول کشيدن توسعه مدل مفهومی و چارچوب تحقيق به خاطر نبودن مبانی نظری کافی
• زمان سعی و خطا به خاطر نبودن تحقيقات مشابه قابل الگوگيری ( و نه کپی برداری)
• توجيه استادان مشاور و راهنما

و صد البته که ريسک های غير ضرور پروژه را نيز بالا می برند. بنابراين موضوعات تازه که هنوز مبانی نظری قوام يافته ندارند به درد کارشناسی ارشد نمی خورد و همچنين به درد دوره های دکتری که بايد 4 ساله تمام کنند نيز نمی خورد.

پوپر می گه زندگی سراسر حل مساله است. انتخاب موضوع تز مثل تمام لحظه های ديگر زندگی (مانند ازوداج، مهاجرت، انتخاب رشته، انتخاب شغل و…) يک تصميم و يک مساله است. حل همين مساله هاست که کيفيت زندگی ما رو تعيين می کنه شايسته است که برای کيفيت زندگی خودمون مهارت های لازم برای حل مساله را بياموزيم. ان شاء در اولين فرصت فايل های مربوط به بخش دانلود فناوری حل مساله و مهندسی تصميم را تکميل خواهم کرد.

ديگر فايل های مربوط به تحصيل در مورد دوره دکتری را می توانيد در اين صفحهببينيد.